- "Bütün bu kült hareketin bir parçası olmaktan mutluyum. Ama korkutucular. İnsanlar fanatik. Bir kere bir çizgi roman buluşmasına gitmiştim. George Lucas, Darth Vader kadar kötü olabilmem için bana bir açıklama yazmıştı. Bir selamlamaydı. En azından yapacak bir şeyim vardı. İmza vermek istemiyorum."
- ―James Earl Jones, Star Wars buluşmaları hakkında
James Earl Jones, (17 Ocak 1931-9 Eylül 2024[2]) Holiday Special da dâhil Star Wars filmlerinde maskeli Darth Vader'ı seslendirmiş Amerikalı bir oyuncudur. Hiç ekranda gözükmemiş olsa da, orijinal üçlemede kostümü giyen David Prowse ve dublör Bob Anderson'ın, Holiday Special'da ve Star Wars: Bölüm III Sith'in İntikamı'nda kostümü giyen Hayden Christensen'ın dublajını yaptı. 2022 itibarıyla rolü bıraktı ve Obi-Wan Kenobi dizisinde Vader'ın sesi Jones'un eski kayıtları kullanılarak yapay bir şekilde oluşturuldu.
Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]
- "Bize çalıştığımız karakterlere etnik ya da cinsiyet sınırlandırmaları koymamayı öğrettiler. Bize Shaekspeare için konuşmayı, Arthur Miller için konuşmayı ve Tennessee Williams için konuşmayı ve George Lucas için konuşmayı öğrettiler."
- ―James Earl Jones
17 Ocak 1931 tarihinde Amerika'nın Mississippi[1] eyaletinde doğan James Earl Jones kekeleme konuşmayla büyümesine rağmen tiyatro oyuncusu oldu. Kore Savaşı sırasında Amerika Birleşik Devletleri Ordusu'nda görev yaptı. Daha sonrasında tiyatro okumak için New York'a taşındı ve American Theatre Wing'de tiyatro okudu. Jones, Williams Shakespeare oyunlarının seçkin aktörü olarak bilinirdi. 1964'te ilk kez Dr. Garipaşk adlı bir filmde ufak bir rol aldı ve 1969'da çocuk televizyon serisi Sesame Street'te test filminde yer aldı. Jones bundan başka 1969'da Howard Sackler'ın The Great White Hope tiyatro oyunundaki performansıyla Tony Ödülü kazandı ve 1970'te oyunun film adaptasyonundaki rolüyle Akademi Ödülü'ne aday gösterildi. 1974 yılında Claudine filminde Diahan Carroll ile başrolü paylaştı. Jones ayrıca 1977'de Muhammed Ali filmi The Greatest'da Malcolm X'i oynadı, 1987'de August Wilson'ın Fences tiyatro oyunundaki rolüyle bir Tony Ödülü daha kazandı ve 1994'te Disney'in Aslan Kral animasyonunda Mufasa karakterini seslendirdi.[3]
George Lucas ilk olarak kalın sesliyle bilinen yönetmen Orson Welles'dan Darth Vader'ı seslendirmesini istemeyi düşündüyse de, Lucas "çok az diyalogla gelmiş geçmiş en büyük kötü adamlardan birini yarattığı" için "açık ara kazanan" James Earl Jones'u seçmeye karar verdi.[3] Mart 1977'de James Earl Jones, Darth Vader'ın Star Wars: Bölüm IV Yeni Bir Umut'taki dublajını Goldwyn Studios'da bir günde tamamladı.[5] Bu nedenle Jones, Star Wars ve Star Wars: Bölüm V İmparator'un Dönüşü filmlerinde, Star Wars: Bölüm VI Jedi'ın Dönüşü filmine kadar jenerikte yer almak istemedi ve hatta çevresindekilere dublajı onun yapmadığını söyledi.[4]
Jones, Darth Vader sesini, antoloji filmi Rogue One: Bir Star Wars Hikayesi'nde tekrar canlandırdı.[6] Disney+ dizisi Obi-Wan Kenobi'de Vader'ın sesi yapay olarak, arşivlenmiş sesleri ve kişiye özel bir yapay zeka algoritması kullanarak sanatçıların seslerinden yeni diyaloglar oluşturabilen Respeecher'la oluşturuldu. The Book of Boba Fett'te genç Luke Skywalker için de kullanılan Respeecher'ın kullanılma sebebi, Jones'un sesinin ilerleyen yaşıyla değişmesi ve artık rolden emekli olmasıydı. Star Wars: Bölüm IX Skywalker'ın Yükselişi'nden sonra Jones rolü bırakmayı düşündüğünü açıkladı. Matthew Wood, Reespeecher'ın yaptıklarını gösterdiğinde Jones, yapay bile olsa Vader'ı yaşatabilmek için arşivlenmiş ses kayıtlarının kullanılmasına izin verdi. Jones'un ismi Obi-Wan Kenobi jeneriğinde yer aldı ve Wood, bu katkısından dolayı onu "iyiliksever bir baba" olarak tanımladı. Jones'u Vader için olan planlarıyla ilgili bilgilendirdiler ve nasıl doğru yolda kalacaklarına dair tavsiye istediler.[7]
İşler[değiştir | kaynağı değiştir]
Filmografi[değiştir | kaynağı değiştir]
| Year | Title | Series | Contribution(s) | Notes |
|---|---|---|---|---|
| 1977 | Star Wars: Bölüm IV Yeni Bir Umut | Darth Vader | ||
| 1978 | The Star Wars Holiday Special | Darth Vader | ||
| 1980 | Star Wars: Bölüm V İmparator'un Dönüşü | Darth Vader | ||
| 1983 | Star Wars: Bölüm V İmparator'un Dönüşü | Darth Vader | ||
| 2005 | Star Wars: Bölüm III Sith'in İntikamı | Darth Vader | Uncredited | |
| 2014 | Star Wars Asiler: İsyan Kıvılcımı | Star Wars Asiler | Darth Vader | ABC premiere |
| 2015 | Star Wars Asiler: Lothal Kuşatması | Star Wars Asiler | Darth Vader | |
| 2016 | "Karanlığın Kefeni" | Star Wars Asiler | Darth Vader | |
| 2016 | "Çırağın Alacakaranlığı" | Star Wars Asiler | Darth Vader | |
| 2016 | Rogue One: Bir Star Wars Hikayesi | Darth Vader | ||
| 2018 | "Dünyalar Arasındaki Bir Dünya" | Star Wars Rebels | Darth Vader | Archived audio |
| 2019 | Star Wars: Bölüm IX Skywalker'ın Yükselişi | Darth Vader | ||
| 2022 | "Part III" | Obi-Wan Kenobi | Darth Vader | |
| 2022 | "Part IV" | Obi-Wan Kenobi | Darth Vader | |
| 2022 | "Part V" | Obi-Wan Kenobi | Darth Vader | |
| 2022 | "Part VI" | Obi-Wan Kenobi | Darth Vader |
Diğer işleri[değiştir | kaynağı değiştir]
Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]
- The Jedi Master's Quizbook
"Speaking for Darth: The Magic of James Earl Jones" — Star Wars Insider 25- Star Wars Insider 49
- Star Wars: Attack of the Clones Scrapbook
- Star Wars: The Complete Vader
StarWars.com'da James Earl JonesLua hatası 114 satırında Modül:ArşivErişimi: attempt to call global 'checkHttpOrHttps' (a nil value).- Star Wars in 100 Scenes
- Star Wars: The Skywalker Saga – The Official Collector's Edition
Notlar ve referanslar[değiştir | kaynağı değiştir]
- ↑ 1,0 1,1 StarWars.com'da James Earl JonesLua hatası 114 satırında Modül:ArşivErişimi: attempt to call global 'checkHttpOrHttps' (a nil value).
- ↑ 2,0 2,1 James Earl Jones, Distinguished Actor and Voice of Darth Vader, Dies at 93 (İngilizce)), Variety platformunda yayınlandı (yedek bağlantı9 Eylül 2024üzerinden arşivlendi)
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi;RS obituaryisimli refler için metin sağlanmadı - ↑ 4,0 4,1 A lifetime of achievement, but James Earl Jones isn't done Wloszczyna, Susan tarafından oluşturuldu ve USA TODAY platformunda yayınlandı (25 Ocak 2009) (yedek bağlantı10 Nisan 2016üzerinden arşivlendi)
- ↑ Star Wars Insider 95
- ↑ Darth Vader Lives! Breznican, Anthony tarafından oluşturuldu ve Entertainment Weekly platformunda yayınlandı (23 Haziran 2016) (yedek bağlantı8 Ocak 2020üzerinden arşivlendi)
- ↑ Darth Vader's Voice Emanated From War-Torn Ukraine Breznican, Anthony tarafından oluşturuldu ve Condé Nast tarafından Vanity Fair platformunda yayınlandı (23 Eylül 2022) (yedek bağlantı23 Eylül 2022üzerinden arşivlendi)
